Groningen verrast met een onverwacht rijke variatie aan wandelroutes die van kustgebieden tot historische borgenlandschappen leiden. Deze noordelijke provincie biedt wandelaars de kans om door eeuwenoude cultuurlandschappen te trekken, langs imposante borgen te wandelen en de unieke Waddenzeekust te ontdekken. Of je nu houdt van korte dagwandelingen of uitdagende meerdag-tochten, Groningen heeft voor elke wandelaar wel iets te bieden.
Het Groninger Borgenpad
Het Groninger Borgenpad vormt zonder twijfel de kroon op het wandelnetwerk van de provincie. Deze 240 kilometer lange route voert je in twintig etappes langs zestien historische borgen en talloze kerken. Het pad begint bij de Coendersborg in Nuis en eindigt bij de imposante Burcht van Wedde. Wat dit pad zo bijzonder maakt, is de combinatie van cultuurhistorie en gevarieerde landschappen.
Tijdens je wandeling kom je langs parels zoals de Menkemaborg in Uithuizen en de Fraeylemaborg in Slochteren. Deze borgen zijn niet zomaar oude gebouwen – het zijn verhalen in steen die je meenemen naar de tijd van adel en machtige families. De route is verdeeld in etappes van gemiddeld 12 kilometer, waardoor je makkelijk kunt kiezen hoeveel je op één dag wilt lopen.
Bijzonder is etappe 15 tussen Slochteren en Sappemeer, waar je door de prachtige tuinen van de Fraeylemaborg wandelt. De formele tuinen met hun vijvers en perfect geknipte hagen geven je het gevoel dat je door een levend schilderij loopt. Onderweg passeer je ook de middeleeuwse kerk van Zeerijp, waarvan de fundamenten teruggaan tot de 13e eeuw.
Het Pieterpad door Noord-Groningen
De eerste etappes van het beroemde Pieterpad bieden een prachtige kennismaking met het Groningse landschap. Startend in Pieterburen – bekend van de zeehondenopvang – loop je in de eerste etappe door de zilte kwelders van het Waddengebied. Dit unieke landschap wordt gekenmerkt door planten die van zout houden, zoals zeekraal en lamsoor.
De tweede etappe tussen Winsum en Groningen-stad laat je een heel ander gezicht van de provincie zien. Je wandelt van weidse polders naar de historische binnenstad van Groningen. Het hoogtepunt is de passage door het Noordlaarderbos bij Glimmen, waar eeuwenoude eiken staan en je zelfs Vikinggrafheuvels kunt ontdekken.
Recent zijn er verbeteringen aangebracht aan de route, vooral rond de drukke Garnwerderweg. Dankzij nieuwe oeverpaden langs het Reitdiep is de wandelervaring nu veel aangenamer. Je loopt nu grotendeels langs rustige waterwegen in plaats van langs auto’s.
Roots Natuurpad
Het Roots Natuurpad is een echte innovatie in het Nederlandse wandellandschap. Deze 459 kilometer lange route – die begint bij station Delfzijl – bestaat voor maar liefst 70% uit onverharde paden. Dat is uniek in Nederland, waar de meeste routes voornamelijk over verharde wegen leiden.
Het Groningse deel van 110 kilometer concentreert zich op drie prachtige gebieden. In de Eemsdelta wandel je door kwelderlandschappen met uitzicht op zeehondenkolonies. Het gebied Fivelingo biedt veenweidegebieden rond Appingedam, terwijl het Westerkwartier je meeneemt door een esdorpenlandschap met authentieke boerderijen.
Wat het Roots Natuurpad extra bijzonder maakt, zijn de 136 “natuurhotspots” die gemarkeerd zijn met QR-codes. Via de speciale Roots-app krijg je toegang tot audiogidsen die je alles vertellen over de lokale flora en fauna. Vooral etappe 4 tussen Termunterzijl en Spijk valt op door het dynamische getijdenlandschap, waar je bij laag water zelfs over wadplaten kunt lopen.
Het Pronkjewailpad
Het Pronkjewailpad is meer dan alleen een wandelroute – het’s een cultureel evenement dat de Groningse gastvrijheid viert. Dit 250 kilometer lange netwerk bestaat uit een Noord-, Zuid- en Oostroute en werkt met een uniek stempelsysteem. Bij elke bezienswaardigheid krijg je na een “pronkjewail” (geschenk van gastvrijheid) een stempel.
Die pronkjewails kunnen heel divers zijn: een proeverij van lokale kniepertjes, een interessant verhaal over de streek of gewoon een vriendelijk gesprek met een local. De Noordroute neemt je mee langs landgoederen zoals Nienoord en Verhildersum, terwijl je ook middeleeuwse kerken van Zijldijk en Kloosterburen bezoekt.
Het evenement loopt jaarlijks van maart tot oktober. Wanneer je alle stempels hebt verzameld, verdien je de titel “echte Grunneger” – iets om trots op te zijn! De routeboekjes bevatten interactieve kaarten met alle 89 stempellocaties, waaronder ambachtelijke bakkerijen en lokale galerieën.
Het Westerwoldepad
In het zuidoosten van Groningen vind je het Westerwoldepad, dat kronkelt door één van Europa’s mooiste beekdalenstelsels. Deze 100 kilometer lange route volgt de loop van de Ruiten Aa, Mussel Aa en Westerwoldse Aa – riviertjes die recentelijk in hun oorspronkelijke, kronkelende staat zijn hersteld.
De route is opgedeeld in tien etappes van 8 tot 12 kilometer, perfect voor een meerdaagse wandeling. Cultuurhistorische hoogtepunten zijn onder andere Bourtange met zijn stervormige 16e-eeuwse vesting, het beschermde esdorp Smeerling en het middeleeuwse Klooster Ter Apel.
Voor natuurliefhebbers is vooral etappe 3 tussen Sellingen en Ter Apel een aanrader. Deze voert door het stroomdal van de Ruiten Aa, waar je regelmatig ijsvogels en bevers kunt spotten. De route is duidelijk gemarkeerd met geel-blauwe tekens en heeft een eigen stempelboekje dat je bij VVV-kantoren kunt krijgen.
Korte wandelroutes met karakter
Naast de lange afstandspaden biedt Groningen ook verrassende kortere routes die de diversiteit van de provincie tonen. Het Blotevoetenpad in Opende daagt je uit om je schoenen uit te trekken voor een 3,4 kilometer lange wandeling door modderpoelen, stromend water en graslanden. Het eindigt bij een natuurlijk voetenbad – een verfrissende ervaring die je niet snel vergeet.
Het concept ontstond als eerbetoon aan een lokale vrouw die historisch blootsvoets naar de kerk liep. Er zijn twee routevarianten (rood 1,6 kilometer, blauw 3,4 kilometer) en onderweg vind je hangmatten waar je even kunt uitrusten. Perfect voor een familie-uitje waarbij iedereen weer eens contact maakt met de natuur.
Het Roege Pad bestaat uit vier rondwandelingen van 18 tot 23 kilometer door natuurgebied ‘t Roegwold. De Roerdomproute van 22 kilometer rond het Schildmeer is een waar vogelparadijs waar je bruine kiekendieven en zelfs zeearenden kunt spotten. Bijzonder is de Vogelluisteraar – een houten constructie die vogelgeluiden versterkt zodat je ze beter kunt horen.
Het unieke Groningse landschap
Wat Groningse wandelroutes zo bijzonder maakt, zijn de unieke landschappelijke elementen die je nergens anders in Nederland tegenkomt. De wierden en terpen – kunstmatige heuvels uit de ijzertijd – vind je vooral in dorpen zoals Ezinge en Warffum. Deze beschermden de bewoners tegen overstromingen en creëren nu een fascinerend “omgekeerd terrassenlandschap” waar boerderijen trapsgewijs zijn gebouwd.
In Oost-Groningen bepaalt de veenontginning het strakke lintbebouwingpatroon. Hier loop je langs kanalen waar vroeger turf werd vervoerd en die nu begroeid zijn met gagelstruiken en moerasvarens. Het geeft je een indruk van hoe ingrijpend de mens dit landschap heeft gevormd.
De kwelders langs de Waddenkust tonen de kracht van getijden en zout water. Bij de Dollard krijg je uitzicht op het “verdronken land” waar polders in de 16e eeuw verloren gingen aan de zee. De kerktorens van Uithuizermeeden en Usquert steken als bakens boven het vlakke land uit en herinneren aan de eeuwige strijd tegen het water.
Praktische tips voor je wandeling
Een geslaagde wandeling in Groningen begint met goede voorbereiding. De meeste lange afstandspaden zijn gemarkeerd met rood-witte tekens volgens het Nederlands Wandelnetwerk, terwijl regionale routes vaak kleurige paaltjes gebruiken. GPX-bestanden kun je gratis downloaden via de websites van de verschillende paden.
Qua vervoer heeft Groningen een goed netwerk van buurtbussen die veel wandelknooppunten bedienen. Bij opstappunten zoals Pieterburen, Leek en Ter Apel vind je gratis parkeerplaatsen met directe OV-verbindingen. Handig als je een enkele reis wilt lopen in plaats van een rondwandeling.
Voor pauzes kun je terecht bij traditionele “knooppuntcafés” bij kerkjes in dorpen als Garnwerd, Eenrum en Midwolda. Bijzondere pauzelocaties zijn Kaap Steendam aan het Schildmeer, Theetuin Blotevoetenhof met biologische taarten, en De Burchtheer Van Wedde – een borghotel met regionale gerechten.
Seizoenen en uitrusting
Het juiste seizoen kan je wandelervaring enorm verbeteren. April tot juni is ideaal voor de bloemenpracht in de beekdalen, terwijl september en oktober rust en prachtige herfstkleuren bieden. Let wel op dat Groningse paden vaak onverhard zijn en snel drassig worden, vooral in herfst en winter.
Waterdichte wandelschoenen zijn dan ook essentieel, net als een goede windjack. De kustgebieden hebben namelijk constante wind van gemiddeld 4 Beaufort. Onderschat dit niet – de wind kan je wandeling behoorlijk zwaarder maken dan je verwacht.
Ben je ook benieuwd naar wandelroutes in andere delen van Nederland, dan kun je hier meer lezen over wandelroutes in Eindhoven. Elke regio heeft zijn eigen charme en uitdagingen.
De toekomst van wandelen in Groningen
Groningen investeert stevig in de verdere ontwikkeling van zijn wandelnetwerk. Het Roots Natuurpad wordt uitgebreid met nieuwe onverharde trajecten in het Lauwersmeergebied, terwijl het Groninger Borgenpad in 2025 een nieuwe etappe toevoegt langs verdwenen borgen in het Oldambt.
Deze ontwikkelingen, gecombineerd met de gastvrije infrastructuur en uitstekende navigatiemogelijkheden, maken Groningen tot een bestemming waar elke wandelaar zijn eigen parels kan ontdekken. Of je nu een beginner bent die een dagje wil wandelen of een ervaren trekker die een uitdagende meerdaagse tocht zoekt – Groningen heeft het allemaal.
De provincie transformeert langzaam maar zeker de perceptie van het Nederlandse wandellandschap. Waar andere gebieden zich concentreren op heuvels of bossen, biedt Groningen een unieke tijdreis door cultuurhistorische landschappen. Van wierdedorpen tot veenkoloniën, van kwelders tot borgtuinen – elk landschap vertelt zijn eigen verhaal en maakt je wandeling tot een onvergetelijke ervaring.
Wat zijn de mooiste langeafstandswandelingen in Groningen en hoe zijn deze routes opgebouwd?
De provincie Groningen biedt diverse langeafstandswandelingen, waarvan het Groninger Borgenpad de bekendste is. Deze 240 kilometer lange route bestaat uit twintig etappes van gemiddeld 12 kilometer en voert langs alle borgen van de provincie. Andere populaire routes zijn het Pieterpad door de kwelders, het Roots Natuurpad (70% onverhard), het Pronkjewailpad met cultureel thema en het Westerwoldepad (100 km) door de beekdalen van Zuid-Oost Groningen. Alle routes zijn onderverdeeld in hapklare etappes met duidelijke markering.
Is het Groninger Borgenpad geschikt voor zowel beginnende als ervaren wandelaars?
Ja, het Groninger Borgenpad is geschikt voor alle niveaus. Met etappes van gemiddeld 12 kilometer kun je het tempo en de afstand naar eigen niveau aanpassen. Je kunt kiezen voor enkele etappes als dagwandeling of het hele traject in meerdere dagen. De route is goed bewegwijzerd, heeft voldoende rustpunten en horecagelegenheden, en de gratis downloadbare kaarten maken het laagdrempelig om zelf te plannen.
Hoe kan ik de wandelroutes in Groningen het beste plannen qua vervoer en overnachting?
Groningse wandelroutes zijn goed bereikbaar met openbaar vervoer via buurtbussen en reguliere busverbindingen. Dorpen bieden vaak gratis parkeren bij ov-knooppunten. Voor overnachting kun je kiezen uit hotels, B&B’s, kleinschalige campings en natuurhuisjes, vooral bij borgen en historische dorpen. Reserveer tijdig in het voorjaar en de zomer. GPX-bestanden en routekaarten zijn gratis te downloaden van de officiële websites.
Zijn er bijzondere natuur- of cultuurhistorische hoogtepunten die ik niet mag missen tijdens het wandelen in Groningen?
Onmisbare hoogtepunten zijn de imposante borgen zoals Menkemaborg en Fraeylemaborg, de wierdedorpen Ezinge en Warffum, en de kwelders van het Waddengebied met zeehondenkolonies. Verder de middeleeuwse kerk van Zeerijp, natuurreservaten als ‘t Roegwold en het Noordlaarderbos, de beekdalen van Westerwolde met ijsvogels en bevers, en het historische vestingdorp Bourtange.
Welke praktische tips zijn belangrijk voor wandelen in Groningen qua voorbereiding, seizoen en uitrusting?
Waterdichte wandelschoenen zijn essentieel vanwege onverharde, vaak drassige routes. Neem een goede windjack mee voor kustwandelingen. De beste seizoenen zijn lente (april-juni) voor bloemenpracht en herfst (september-oktober) voor rust en kleur. Routes zijn gemarkeerd met rood-witte tekens, GPX-bestanden zijn gratis downloadbaar. Neem voldoende drinken en snacks mee en plan horeca en overnachtingen vooraf, vooral in rustigere dorpen.
